พิธีแห่ขันหมาก และ การจัดขบวนลำดับพิธีแห่ขันหมาก

ขบวนถือกล้วย อ้อย มาพร้อมกับเสียงโห่ร้อง เสียงกลองอึกทึก เป็นที่รู้กันว่ากำลังจะมีหนุ่มสาวตบเท้าเข้าประตูวิวาห์อย่างแน่นอน แต่ด้วยความเป็นพิธีรีตองที่ค่อนข้างจะซับซ้อนของการแห่ขันหมาก ทำให้บ่าวสาวยุคนี้ อาจละเลยถึงความสำคัญของพิธีแห่ขันหมากไป และคิดว่าหากไม่มีพิธีนี้ ก็ยังสามารถแต่งงานกันได้ แถมยังไม่สิ้นเปลืองเงินอีกด้วย แต่รู้หรือไม่? ว่าพิธีแห่ขันหมากนี้ มีความสำคัญมากต่อครอบครัวของเจ้าสาว แสดงให้เห็นถึงการให้เกียรติ และการต้อนรับเข้าเป็นสมาชิกในครอบครัวอีกด้วย อีกทั้งในทางปฏิบัติ พิธีแห่ขันหมาก เป็นพิธีที่สร้างความสนุกสนาน สดชื่น เปี่ยมด้วยความรักของเพื่อนๆ และญาติพี่น้อง ที่ตั้งใจมารวมตัวกันในขบวนขันหมากของคู่บ่าวสาว 

สิ่งที่ตัวเจ้าบ่าวจะต้องเตรียมในพิธีแห่ขันหมาก

โดยขันหมากเอกจะประกอบไปด้วย

1. พานขันหมาก

ประกอบด้วยหมาก 8 ผล เลือกให้อยู่ในพวงเดียวกัน หรือเลือกแบบ 2 ผล ให้อยู่ในก้านเดียวกัน 4 ก้านก็ได้ ฝานก้นหมากทาชาดให้เรียบร้อย เรียงใบพลูที่ทาชาดและตัดก้านเสมอกันแล้วเรียง เรียงละ 8 ใบ และจัดให้เหมือนกัน 2 พาน

2. พานสินสอด

มีขนาดใหญ่กว่าขันหมากเล็กน้อย แบ่งเป็นขันสินสอดหนึ่งขัน วางก้นขันด้วยพืชพรรณและใบไม้ ดอกไม้มงคล อย่างเช่น ดอกรัก ใบเงิน ใบทอง ใบหยก ใบนาก ใบแก้ว ข้าวเปลือก ถั่ว งา จากนั้นจึงนำสินสอดวางด้านบน อาจจะใส่เงิน, ทอง, เพชร, นาค ไว้ในพานเดียวกัน หรือ ใช้สองพานก็ได้ ซึ่งพานนี้จะมีผ้าคลุมไว้ ส่วนใหญ่ใช้ผ้าลูกไม้ ภายในพาน และมีเคล็ดปฏิบัติสำหรับพานสินสอดก็ คือ ควรเพิ่มเงินให้มากกว่าสินสอด เพราะเป็นความเชื่อว่าเงินนั้นจะงอกเงยเป็นดอกผลให้แต่คู่บ่าวสาว 

3.พานแหวนหมั้น
ใช้พานขนาดเล็กที่ออกแบบมาเพื่อรองรับแหวนโดยเฉพาะ ประดับพานด้วยดอกไม้ เพื่อความสวยงามวิจิตร

4. พานธูป เทียนแพ
ใช้ในการรับไหว้ผู้ใหญ่ ขนาดไม่ใหญ่มาก โดยจะใช้ธูปและเทียนแพเท่านั้น โดยวางก้นพาน จากนั้นจึงใช้กระธงกรวยใบตองบรรจุดอกไม้วางไว้บนธูปและเทียนแพอีกที 

5. พานผ้าสำหรับไหว้ ปัจจุบันนี้อาจจะไม่ได้มีความนิยมในการใช้แล้ว ซึ่งขึ้นอยู่กับบางครอบครัว
ในปัจจุบัน จะแบ่งออกเป็น 2 ส่วน คือ ส่วนแรกเป็นผ้าขาวสำหรับนุ่ง 1 ผืน และผ้าสำหรับห่ม 1 ผืน เทียน และธูปหอม, ดอกไม้ 1 กระทง สำหรับเซ่นไหว้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว แต่ถ้ายังมีชีวิตอยู่ไม่ต้องจัดพานดังกล่าว แต่จะจัดในส่วนที่ 2 คือสำรับสำหรับไหว้ญาติผู้ใหญ่ พ่อและแม่ของทั้งสองฝ่าย โดยการใช้ผ้าขาวสำหรับนุ่งและผ้าห่ม อย่างล่ะ 1 ผืน หรือจะใช้เสื้อผ้า หรือของอื่น ๆ แทนก็ได้ แต่ไม่ต้องใช้ธูปเทียนและดอกไม้

6. พานเชิญขันหมาก1 พาน
ให้เด็กผู้หญิงฝ่ายเจ้าสาว ถือต้อนรับขันหมากนำขันหมากเจ้าบ่าว

7. ร่มสีขาว2 คัน
สำหรับให้เฒ่าแก่ 2 ฝ่ายถือ

8. ช่อดอกไม้เล็กๆ
สำหรับเจ้าบ่าวถือ

9. พานต้นกล้วย1 คู่ ต้นอ้อย 1 คู่

ขันหมากโท เป็นขันหมากบริวารของขันหมากเอก จะมีตั้งแต่

1.พานขนมมงคล 9 อย่าง จำนวน 2 พาน 

ขนมในพานอาจจะแตกต่างกันออกไป แต่โดยหลักๆ ขนมมงคลที่ใช้ในขบวนขันหมาก มักเลือกจากชื่อที่ไพเราะ และมีความหมายดี เช่น จ่ามงกุฏ สเน่ห์จันทน์ ฝอยทอง ทองเอก ทองหยิบ ทองหยอด ขนมกง และขนมชั้น จัดทำอย่างประณีต อบควันเทียม และดอกไม้หอมกรุ่น หรือเลือกขนมที่ชอบใจนำมาจัดลงในกระทงใบตองจีบขนาดย่อม แล้วเรียงลงในเตียบหรือพานขนาดใหญ่  จัดไว้สองเตียบเป็นคู่กัน ครอบด้วยใบตอง และใช้ฝาชีหรือผ้าโปร่งลูกไม้คลุมอีกชั้นหนึ่ง

2.พานไก่ต้ม หมูนอนตอง(หมูสามชั้นต้มสุกวางบนใบตอง) หรือ ปลาช่อนนึ่งทั้งตัว 

3.พานวุ้นเส้น

4.พานผลไม้ 

ซึ่งเป็นพานบริวารขันหมาก เช่น ต้นกล้วย (มีหัวปลีติดมาด้วยจะดีมาก) ต้นอ้อย มะพร้าวอ่อน กล้วยน้ำว้าทั้งเครือ โดยต้นกล้วย 1 คู่ ต้นอ้อย 1 คู่ จะสื่อถึงการอวยพรให้คู่บ่าวสาวทำมาค้าขายเจริญรุ่งเรือง นอกจากนี้ ต้นกล้วยยังหมายถึงให้มีลูกเต็มบ้านหลานเต็มเมือง โดยหลังจากเสร็จพิธีบ่าวสาวจะต้องนำไปปลูก และเก็บกิน

เจ้าสาวเองก็ต้องเตรียมพานขันหมากเหมือนกัน ซึ่งเป็นพานเชิญขันหมาก 1 พาน เพื่อเชิญขันหมากของฝ่ายชายเข้าผ่านประตูเงิน ประตูทอง ซึ่งในพานจะมีมวนหมากและพลู โดยคนที่ถือพานนี้จะเป็นเด็กผู้หญิงที่มาจากฝั่งเจ้าสาว

ลำดับการจัดขบวนขันหมาก

• เจ้าบ่าว ถือพานดอกไม้ธูปเทียน
• เฒ่าแก่ ผู้ใหญ่ตัวแทนฝ่ายเจ้าบ่าว
• คู่ต้นกล้วย ต้นอ้อย
• ขันหมากเอก ผู้ใหญ่ถือ
  • คู่พานขันหมากพลู
  • คู่พานขันหมากสินสอด
  • พานแหวนหมั้น พานธูปเทียน
• ขันหมากโท
  • พานไก้ต้มพานหมูนอนตอง
  • คู่พานวุ้นเส้น
  • คู่พาน กล้วยน้ำว้า ส้ม
  • คู่พานขนมเสน่ห์จันทร์
  • คู่พานทองหยิบทองหยอดฝอยทอง
• ขบวนรำ

 เมื่อขบวนแห่มาถึงหน้าบ้านเจ้าสาวแล้ว จะต้องเปลี่ยนลำดับขบวนขันหมาก ดังนี้

• เฒ่าแก่
• เจ้าบ่าว ถือพานดอกไม้ธูปเทียน
• ขันหมากเอก ญาติผู้ใหญ่ถือ
  • ขันหมากพลู
  • คู่พานสินสอด
  • พานแหวนหมั้น พานธูปเทียนแพ
• ขันหมากโท
  • พานไก้ต้ม พานหมูนอนตอง
  • คู่พานวุ้นเส้น
  • คู่พาน กล้วยน้ำว้า ส้ม
  • คู่พานขนมเสน่ห์จันทร์
  • คู่พานทองหยิบทองหยอดฝอยทอง
  • คู่ต้นกล้วย ต้นอ้อย
• ขบวนรำ

เมื่อขบวนขันหมากมาถึงหน้าบ้านเจ้าสาว ฝ่ายเจ้าสาวจะส่งเด็กๆ และญาติพี่น้องออกมากั้นขบวน โดยจะนำสร้อยเงินทอง เข็มขัดทอง มาใช้แทน เชือกกั้น เถ้าแก่ฝ่ายชายจะทำหน้าที่แจกซองเงินให้กับผู้กั้นประตูเงิน ประตูทอง จนเมื่อผ่านเข้าไปได้แล้ว เด็กผู้หญิงและผู้ใหญ่จากทางฝ่ายเจ้าสาวจะยกพานใบเล็กสำหรับรับขันหมากออกมาพูดจาต้อนรับ บรรจุหมากพลู บุหรี่ และ ไม้ขีด จากนั้นเถ้าแก่ฝ่ายชายจะรับพานมา อาจจะหยิบหมากหรือบุหรี่ ออกมา ก่อนส่งพานคืนให้เด็กพร้อมกับซองเงิน เด็กก็จะเดินนำไปยังที่นั่งซึ่งฝ่ายหญิงจัดไว้

เด็กหญิงที่ยกขันหมากจะต้องระวังไม่วางขันลงเลย จนกว่าจะมีผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาวมารับไปจัดวางเตรียมทำพิธีต่อ เพราะโบราณถือว่า เมื่อคนยกขันหมากแล้ววางทิ้งไว้ จะทำให้หมั้นแล้วไม่ได้แต่ง เมื่อลงนั่งและจัดวางขันหมากเรียบร้อยแล้ว เถ้าแก่ก็จะเจรจากันในทำนองว่าเป็น วันนี้เป็นวันดี วันมงคล จึงยกขันหมากมาขอหมั้น จากนั้นฝ่ายหญิงก็จะตรวจดู แหวน สินสอด และ ทองหมั้น พร้อมทั้งเปิดขันหมากออกแกะถุงถั่วงาคลุกกับเหรียญเงินเก็บไว้ สำหรับนำไปปลูกและแบ่งไว้บูชาที่หิ้งพระในเรือนหอ

หากเป็นในสมัยปัจจุบัน พิธีการแห่ขันหมากจะมีลำดับดังนี้

1.เชิญเจ้าบ่าว บิดามารดาเจ้าบ่าว ญาติพี่น้อง ตลอดจนเพื่อนๆของเจ้าบ่าวตั้งขบวนขันหมาก ณ จุดตามที่สถานที่จัดงานนั้นๆกำหนดไว้

2.เถ้าแก่ฝ่ายเจ้าบ่าวเป็นผู้นำขบวนขันหมากสู่บ้านเจ้าสาว หรือ บริเวณห้องทำพิธีสู่ขอ

3.ขบวนขันหมากเคลื่อนขบวนถึงบ้านเจ้าสาว หรือ บริเวณห้องทำพิธีสู่ขอ ญาติผู้ใหญ่ฝ่ายเจ้าสาวออกไปต้อนรับ พร้อมกับให้เด็กถือพานหมากออกไปด้วย

4.เมื่อขบวนขันหมากมาถึง ผู้ใหญ่ฝ่ายหญิงก็เอ่ยถามไปว่า "วันนี้ ฤกษ์งามยามดี พวกท่านมาดีหรือมาร้าย ใคร่ขอทราบ"

5.ผู้ใหญ่ฝ่ายชายก็ตอบไปว่า "วันนี้ ฤกษ์งามยามดี ท่านเศรษฐีท่านจะเอาแก้วเข้ามาเกย จะเอาเขยเข้ามาฝาก จะเอา ขันหมากเข้ามาให้ ถ้าไม่ขัดข้องขอให้รับไว้ด้วย"

6.เถ้าแก่ฝ่ายเจ้าบ่าว เป็นผู้เจรจาให้ขบวนขันหมากผ่านประตูเงินประตูทอง และประตูนาก เมื่อให้ซองรางวัลแก่ผู้กั้นประตูแต่ละประตูทุกคนแล้ว ก็ผ่านเข้าไปด้านใน (คลิก พิธีการกั้นประตู)

7.ผู้กั้นประตู ก็จะเอ่ยถามไปว่า “บ้านนี้เป็นบ้านใหญ่บ้านโต มีผู้คนมากมาย การจะผ่านเข้า ผ่านออกจะต้องแจ้งให้นายประตูทราบก่อน จึงจะผ่านเข้าไปได้” 

8.ขบวนขันหมากถึงห้องทำพิธีสู่ขอ เถ้าแก่ฝ่ายหญิงกล่าวต้อนรับ จัดคนถือพานมาลัยมอบ ให้แก่เถ้าแก่ฝ่ายชายท่านละ 1 พวง (พวงมาลัย 2 พวง) 

9. เถ้าแก่ฝ่ายชายรับพวงมาลัย แล้วมอบของรางวัลให้ผู้ถือพาน 

10.มอบพวงมาลัยให้บิดา-มารดาของเจ้าบ่าว (พวงมาลัย 2 พวง)

11.ญาติฝ่ายเจ้าสาวรับพานขันหมาก จากขบวน และนําไปวางยังที่ที่จัดไว้

หลังจากนั้นก็เตรียมตัวเข้าสู้พิธีสู่ขอ/พิธีปูเรียงสินสอด โปรยข้าวตอกดอกไม้ต่อไป

หวังว่าขั้นตอนของพิธีแห่ขันหมากจะเป็นประโยชน์ และช่วยให้บ่าวสาวเข้าใจการจัดขบวนลำดับพิธีแห่ขันหมากได้ง่ายขึ้น หากบ่าวสาวท่านใด กำลังมองหาสถานที่จัดงานแต่งงานที่มีห้องจัดงานแต่งงานให้เลือกหลากหลายแบบ พร้อมพนักงานที่จะคอยแนะนำให้คำปรึกษาตลอดช่วงการจัดงานแต่งงาน ไม่เฉพาะในเรื่องสถานที่จัดงานเท่านั้น แต่ยังใส่ใจไปถึงดีเทลต่างๆ ของงาน ตามที่ประสบการณ์ของทีมงานจะจัดหาให้ได้ โดยไม่ต้องใช้ออแกไนเซอร์ ติดต่อสอบถามที่ Impact Wedding ได้เลย ที่ 02 833 5252 หรือ Facebook Page: Impact Wedding

ติดต่อเรา : คลิก